Od dawna wiadomo, że źle dobrana dieta może nasilać objawy wielu chorób. Ograniczenie spożywania niektórych produktów może natomiast zmniejszyć częstotliwość występowania uporczywych dolegliwości, które towarzyszą danej chorobie. Podobnie jest z RZS, czyli reumatoidalnym zapaleniem stawów. Na czym polega ta choroba i czego powinno się unikać w codziennej diecie, by nie zaostrzać jej objawów? Odpowiedzi na te pytania poniżej.
Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)?
RZS to jedna z tych chorób, których przyczyn nauka jeszcze dokładnie nie poznała. Wszystko zaczyna się od zapalenia wewnątrz stawu, które jest odpowiedzialne za sztywność i dyskomfort, a przede wszystkim za ból stawów. Towarzyszy mu równie często nieprzyjemny i utrudniający życie obrzęk. Nieleczone RZS może prowadzić do całkowitego zniszczenia stawów, a w konsekwencji – utraty możliwości samodzielnego poruszania się. Niestety reumatoidalne zapalenie stawów nie zatrzymuje się na samych stawach – nieleczone – jest przyczyną rozwoju innych schorzeń w organizmie chorego, np. miażdżycy, zapalenia opłucnej czy zaburzeń czucia.
Kto może zachorować na reumatoidalne zapalenie stawów?
Jak wspomniano, lekarze nie są w stanie do końca sprecyzować przyczyn występowania tej choroby. Pewne jest natomiast, że na RZS zapadają nawet 3 razy częściej kobiety, niż mężczyźni. Pierwsze oznaki choroby zaczynają być zauważalne natomiast pomiędzy 30 a 50 rokiem życia. Oprócz płci nie bez znaczenia jest genetyka. Istnieje dziedziczny gen – HLA-DRB1 – którego obecność zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania. Znaczący wpływ może mieć również nałogowe palenie papierosów oraz nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Zauważa się także związek między RZS a życiem w silnym i długotrwałym stresie.
Czy dieta w przypadku RZS ma znaczenie?
Stany zapalne w naszym organizmie mogą zaostrzać się wskutek spożywania niektórych składników, tak samo dzieje się w przypadku stanu zapalnego zajmującego stawy chorego na RZS. Istnieje szereg produktów, które unikać powinna każda osoba zmagająca się z tą chorobą. Oprócz tego zaleca się wykonanie testów pozwalających na wykrycie indywidualnych dla każdej osoby alergii pokarmowych. Robi się to w tym celu, by źle tolerowane przez organizm składniki dodatkowo nie podrażniały wrażliwego już przewodu pokarmowego chorego na RZS. Istnieją również pewne ogólne zalecenia dotyczące przygotowywania oraz spożywania posiłków, które należy mieć na uwadze. A są to:
- picie dużej ilości wody mineralnej;
- ograniczenie ilości sodu w codziennej diecie;
- spożywanie świeżych – najlepiej sezonowych – warzyw i owoców (bardzo ważne jest, by dostarczyć organizmowi szczególnie takich składników, jak: kwas foliowy, potas i oczywiście niezbędny do prawidłowego funkcjonowania kości i stawów wapń);
- ograniczenie przygotowywania posiłków poprzez ich smażenie/grillowanie.
Powyższy, ogólny zbiór zaleceń zbiega się w dużym stopniu z ogólnymi zaleceniami dotyczącymi zdrowego odżywiania się. Jak widać, naprawdę nie trzeba wiele, by uchronić się przed zaostrzeniem nieprzyjemnych objawów towarzyszącym RZS i poprawić komfort codziennego życia.
Reumatoidalne zapalenie stawów – co włączyć do codziennej diety?
Głównym celem dostarczania specyficznych składników odżywczych organizmowi zmagającemu się z RZS jest oczywiście walka ze stanem zapalnym, który jest odpowiedzialny za wystąpienie reszty objawów. Co może pomóc w jego uspokojeniu? Istnieją pewne składniki, które wykazują działanie przeciwzapalne. Zaliczamy do nich między innymi bogate w witaminę A oraz witaminę E oleje (świetnym wyborem będzie skrapianie świeżej sałatki łyżką tłoczonej na zimno oliwy z oliwek lub łyżką oleju lnianego). W celu wyciszenia stanu zapalnego nie zaszkodzi również regularne spożywanie różnego rodzaju orzechów i nasion. W ich wnętrzu znaleźć można szereg niezastąpionych substancji, nie tylko świetnie wpływających na pracę mózgu, ale i na zmniejszanie stanu zapalnego. Oprócz tego w naszej kuchni nie może zabraknąć dodatków w postaci czosnku, imbiru, kurkumy czy niezastąpionej cebuli – wszystkie te składniki mają świetne działanie przeciwzapalne.
Nie bez znaczenia jest również spożywanie składników, których celem jest uzupełnienie niedoborów, często występujących u osób chorych na RZS. Jest to kluczowe, by nie dopuścić do rozwoju szeregu innych chorób. Jako przykład podać można ryby o sporej zawartości tłuszczu, będące niezastąpionym źródłem kwasów Omega-3 oraz witaminy D. Jest ona szczególnie potrzebna chorym na RZS, jak i tym, którzy chcą zabezpieczyć się przed tą chorobą. By dostarczyć odpowiednią ilość tej witaminy, dobrze jest jeść jogurty naturalne czy pić kefiry. Czy są jakieś owoce, które powinny znaleźć się w diecie osoby chorej RZS? Na pewno nie można zapomnieć o jagodach, porzeczkach i borówkach, które posiadają dużo łatwoprzyswajalnej witaminy C – cennego przeciwutleniacza. Stawy podziękują nam również za zjedzenie od czasu do czasu pysznego awokado, np. w postaci guacamole, do którego wystarczy dodać trochę oliwy i czosnek, a będziemy mieć gotowe danie, zawierające wszystko, czego potrzebują stawy.
Jak widać, nie trzeba żadnych „udziwnień” czy trudno dostępnych produktów, by każdego dnia dostarczać choremu organizmowi tego, czego najbardziej potrzebuje. Wszystkie produkty znajdziemy we własnym ogródku lub na pobliskim rynku czy supermarkecie.
Jakich składników i produktów unikać przy RZS?
Dostarczanie organizmowi zmagającemu się z RZS odpowiednich składników jest ważne, jednak równie istotne jest ograniczenie pewnych substancji, które mogą wpłynąć na zaostrzenie stanów zapalnych. Jak w przypadku wielu chorób, tak i w przypadku RZS bardzo niewskazane jest spożywanie:
- produktów wysokoprzetworzonych – zalicza się do nich większość „gotowców”, które dostać można we wszystkich supermarketach;
- dań zawierających dużą ilość cukrów prostych – wszelkie pączki, ciasta i ciasteczka dostępne w sklepach nie będą dobrym pożywieniem dla osoby zmagającej się z RZS;
- tłustych mięs i wyrobów mięsnych – nie chodzi tylko o karkówkę ociekającą tłuszczem, ale i parówki czy wędliny;
- serów topionych oraz pleśniowych;
- cytrusów, pomidorów, papryk i bakłażanów – niestety te dobre pod wieloma względami owoce i warzywa mogą przyczyniać się do zaostrzania stanu zapalnego;
- chipsów, słodyczy i fast-foodów – to produkty nie służą nie tylko chorym na RZS, ale i wszystkim innym. Mogą przyczyniać się do rozwoju tej choroby, jak i dziesiątek innych.
Dieta to niezwykle istotny aspekt leczenia, który znacząco może wpłynąć na zmniejszenie lub zaostrzenie objawów wielu chorób. Pamiętajmy jednak o tym, że w przypadku RZS nieodzownym i najważniejszym elementem jest oczywiście farmakoterapia oraz stała opieka doświadczonego reumatologa.
